DPT tarafından hazırlanarak 1982’de yayımlanan ve ülkemizde birçok politikanın uygulanmasına temel teşkil eden “Türkiye’de Yerleşme Merkezlerinin Kademelenmesi-Ülke Yerleşme Merkezleri Sistemi (YER-MEK)” çalışmasının, aradan geçen zamanda dünyada ve ülkemizdeki ekonomik, demografik ve teknolojik gelişmelerin ardından güncelliğini yitirmesi üzerine yeni bir çalışmaya ihtiyaç duyulmuştur. Bu doğrultuda, yeni gelişmelerin ülkemizde yerleşimler üzerindeki etkilerini ortaya çıkarmak, kentsel ve kırsal yerleşimler arası ilişkilerin yönünü ve yoğunluğunu analiz etmek, yerleşimlerin hizmet verme büyüklüklerini ve etki alanlarını ortaya koymak amacıyla “Türkiye’de Kentsel ve Kırsal Yerleşim Sistemleri Araştırması-YER-SİS” yürütülmüştür.
YER-SİS kapsamında ilçe ve il düzeyinde ihtiyaç duyulan veriler resmi istatistikler ile kamu ve özel sektör kurumlarının idari kayıtlarından temin edilmiştir. Ancak, ilçe altı yerleşimler için kullanılabilecek veri kaynaklarının sınırlı olduğu görülmüş, bu yerleşimlere ilişkin veri ihtiyacını karşılamak amacıyla saha çalışması yapılmasına karar verilmiştir. Bu doğrultuda köyler, köyden mahalleye dönüşmüş yerleşimler, beldeler ve beldeden mahalleye dönüşmüş yerleşimler çalışma kapsamında kırsal yerleşimler olarak adlandırılmış ve toplam 37.036 yerleşim birimine anket uygulanmıştır.
Çeşitli kurumlar ve akademisyenlerle yapılan istişareler sonucu oluşturulan anket formunda yerleşimler arası ilişkilerin belirlenmesine yönelik sorular öncelikli olarak ele alınmıştır. Ayrıca bu yerleşimlerdeki üretim yapısını, nüfus hareketliliğini, köy ve beldelerde bulunan atıl tesisleri ve yerleşimlerin temel ihtiyaçlarını belirlemeye yönelik sorulara da yer verilmiştir. Köy ve mahalle muhtarları kaymakamlıklara davet edilmiş ve anketler çevrimiçi bir platformda gerçekleştirilmiştir.
Kırsal yerleşimlerdeki sosyo-ekonomik ilişkilerin tespit edilebilmesi için gerçekleştirilen saha çalışması; köy, kırsal mahalle (köyden veya beldeden mahalleye dönüştürülmüş yerleşimler) ve beldeler hakkında en güncel verilerin toplanmasına ve ülkemizin en küçük yerleşim birimine kadar derinlikli analizler yapılabilmesine fırsat vermesi açısından son derece önemlidir. Bu çerçevede, saha çalışmasının amacı kırsal yerleşimlerin sosyo-ekonomik ilişkilerini ve genel niteliklerini ortaya çıkaracak güncel veri setinin oluşturulmasıdır. Kırsal yerleşimler çalışmasının kurum ve kuruluşların karar alma süreçlerinde önemli bir eksiği tamamlayacağı düşünülmektedir. Kırsalda yerleşim ilişkilerini tespit eden, kırsalın genel niteliklerini ve farklılıklarını ortaya koyan bu çalışmanın ulusal, bölgesel ve kırsal kalkınma politikaları ve uygulamaları ile kırsal alana yönelik yapılacak akademik çalışmalar açısından son derece faydalı olacağı değerlendirilmektedir. Saha çalışması sonuçları ile birlikte YER-SİS’te kullanılan tüm veriler ve analiz sonuçları, coğrafi bilgi sistemleri altyapısıyla desteklenen internet tabanlı bir karar destek sistemi aracılığıyla kamuoyuna sunulmuştur.
YER-SİS hakkında detaylı bilgi için tıklayınız.
YER-SİS Çalışması Tanıtım Videosu için tıklayınız.
