Mobilya sektörü emek yoğun yapısı, birçok sektör ile olan bağlantısı ve son dönemlerde öne çıkan bilgi ve teknoloji kullanımı ile imalat sanayi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Türkiye’de istihdam açısından önemli bir konuma sahip mobilya sektörü, kentleşme oranının artması ve oluşan iç talebe paralel biçimde son 15 yılda hızlı bir büyüme gerçekleştirmiştir.
Türkiye’de büyüyen mobilya sektörü, 2014-2023 Çukurova Bölge Planında da belirtildiği üzere Çukurova Bölgesi’nde ülke ortalamasından daha fazla gelişen sektörler arasındadır. Bu noktadan hareketle mobilya sektörünün Çukurova Bölgesi’ndeki durumunu daha iyi irdelemek ve sayısal verilerle netleştirmek adına Türkiye İstatistik Kurumu Adana Bölge Müdürlüğü ile Adana ve Mersin’de tam sayımlı bir anket çalışması gerçekleştirilmiş ve bu sonuçlarla birlikte mobilya sektör raporu hazırlanmıştır.
Dünyada Mobilya Sektörü
Dünya mobilya üretimi, dünyadaki gelir ve refah artışına paralel olarak artmaktadır. Dünya mobilya üretimi 2010 yılında 347 milyar dolar değerindedir. Bu değerin 245 milyar doları üretim yapılan ülkelerde tüketilmekte, kalan 102 milyar dolar ise uluslararası ticarete konu olmaktadır. 2000’li yılların başından itibaren mobilya sektöründe dünya genelinde yaratılan katma değerin gelişmiş ülkelerden gelişmekte olan ülkelere doğru kaydığı görülmektedir. Gelişmiş ülkelerin sektörden elde edilen katma değerdeki payı 2000 yılında %86 iken, 2011’de bu oran %68’e düşmüştür. Gelişmekte olan ülkelerin aynı yıllar arasındaki payı ise %14’ten, %32’ye yükselmiştir. Dünya mobilya üretiminde ilk dört ülke olan Çin, ABD, İtalya ve Almanya’nın sektördeki payı %55’tir. Düşük işgücü maliyetleri ve gelir artışı ile birlikte artan iç talep, Çin’i mobilya üretim merkezi haline getirmiştir. ABD ve Almanya hammadde üreticisi konumlarından ve teknoloji kullanımının sağladığı avantajlardan yararlanırken, İtalya tasarımla öne çıkmaktadır.
Türkiye’de Mobilya Sektörü
Mobilya sektörü Türkiye’nin en köklü sektörlerinden biri olup son on beş yılda hızlı bir büyüme trendi yakalamıştır. Türkiye’de mobilya sektöründeki üretimin 7,5 milyar dolar olduğu tahmin edilmektedir. Mobilya sektöründeki işletme sayısı, imalat sanayideki işletme sayısının %10’unu oluşturmaktadır. Ancak sektörün çalışan sayısı ve ciro açısından Türkiye içindeki payı daha düşüktür. Çalışan sayısı payının düşük olması firmaların ölçeklerinin küçük olduğunu; ciro payının düşük olması ise daha katma değerli ürünlerin üretilmesi gerektiğini göstermektedir. Türkiye’nin mobilya ihracatı 2008 yılında 1,2 milyar dolar olarak gerçekleşirken, 2011 yılında 1.7 milyar dolara ulaşmıştır. 2008 yılında 681 milyon dolar olarak gerçekleşen sektör ithalatı, 2011 yılında 690 milyon dolar olmuştur. İthalat ve ihracatı birlikte değerlendirildiğinde mobilya sektöründe Türkiye’nin batılı ülkelerle yaptığı dış ticaretin ivme kaybettiği, bununla birlikte Çin, Arap ülkeleri ve komşu ülkelerle dış ticaretini geliştirdiği gözlemlenmektedir.
Türkiye’deki mobilya sektörüne ilişkin tüketim alışkanlıkları Avrupa ile yakınlık göstermektedir. Bir yandan fonksiyonel ve konforlu modern mobilyaya talep artarken, diğer yandan country ve avangart tarzda mobilyalar da ilgi görmektedir. Mobilya ve ev eşyalarına ilişkin farklı ürün gruplarının birlikte yer aldığı alışveriş merkezi konsepti İnegöl, Kayseri, Trabzon gibi illerde projelendirilmeye başlanmıştır. Zincir mobilya mağazaları dünya çapında çoğalırken, ülkemizde de bayilik sistemi yaygınlaşarak benzer bir yapı oluşmaktadır. Türkiye’deki mobilya firmaları arasında İstikbal, Bellona ve Mondi markalarına sahip Boytaş Mobilya 2012 yılında % 10’luk payla lider konumdadır.
Çukurova’da Mobilya Sektörü
Türkiye’de mobilya sektöründe İstanbul, Ankara, Bursa, Kayseri gibi illerden sonra Çukurova Bölgesi öne çıkmaktadır. Mobilya sektörü emek yoğun yapısı, birçok sektörle olan geri bağlantısı ve özellikle işyeri sayısı açısından bölgedeki imalat sanayi içerisinde önemli bir yere sahiptir. Çukurova Bölgesi’nde yer alan mobilya firmalarının tüm imalat sanayi firmalarına oranı %14,23’tür.
2012 yılında mobilya sektöründe bölgenin ihracatı 42 milyon dolar, ithalatı ise 10 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Bölge ihracatı içinde ahşap nitelikli ürünler ilk sıralarda yer alırken, 2012 yılında en fazla ihracat 10 milyon dolar ile yemek ve oturma odaları için üretilen ahşap mobilyalarda gerçekleştirilmiştir. TR62 Bölgesi’nin en fazla ticaret yaptığı ağaç ve orman ürünleri grubundaki en önemli ihracat partnerleri başta Irak olmak üzere Almanya, Libya, KKTC, BAE, Suudi Arabistan, Türkmenistan ve Azerbaycan’dır.
Ağırlıklı olarak iç piyasaya çalışan Çukurova mobilya sektöründe küçük ölçekli ve el emeğine dayalı bir firma yapısı gözlenmektedir. Adana ve Mersin’de KOBİ ölçeğini aşan ve ulusal ölçekte bir oyuncu olan yalnızca Yağmur Mobilya bulunmaktadır.
Üretim deseninde Adana ev mobilyasında öne çıkmakta, Mersin göreceli olarak mutfak mobilyasında dikkat çekmektedir. Ayrıca Adana, klasik iskelet üretiminde Türkiye’de önemli yere sahiptir. Ancak bölge üretime odaklanarak dünya modasını takip etmekte zayıf kalmakta; rekabet avantajı sağlayan markalaşma ve pazarlama gibi alanlarda geride kalarak yüksek katma değer elde edememektedir.
Sektörde son dönemde hızla artan makineleşme ile birlikte teknoloji kullanımının yaygınlaşmasına ihtiyaç duyulurken, sektörün işgücünde en fazla talep ettiği tecrübeli eleman bulma sıkıntısı da devam etmektedir. Bölgedeki mobilya sektörünün büyük bir değeri olan yetenekli zanaatkar ustaların el becerilerinin niş ve butik segmentlerde değerlendirilmesine ve iç mimari, tasarım gibi alternatif alanların araştırılarak elde edilen gelirin yükseltilmesine ihtiyaç duyulmaktadır. İhracatta Irak pazarının ağırlığı göz önüne alındığında ise pazar çeşitlendirilmesine ve hedef pazarlara yönelik tanıtım çalışmalarına ağırlık verilmesi gerekmektedir.
Bölgede köklü bir geçmişe sahip olan ve istihdam, işyeri sayısı, ithalatın ihracatı karşılama oranı açısından önem arz eden mobilya sektörünün bölgede geliştirilmesi bölgesel rekabet gücünün artmasına ve elde edilen katma değerin yükselmesine önemli katkı sağlayacaktır.
Detaylı bilgi için tıklayınız...
